شماره نظریه: ۷/۱۴۰/۹۸۰

شماره پرونده: ۱۴۰۱-۱۰۸-۹۸۰ ع

تاریخ نظریه: ۱۴۰۲/۱۱/۰۱

استعلام:

با عنایت به این که در تبصره یک ماده واحده قانون کاهش ساعت کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص مصوب ۱۳۹۵ مقرر شده است زنان سرپرست خانوار با ارائه اسناد مثبته یا گواهی دادگاه معتبر مشمول این قانون می‌باشند؛ اما در قانون تعریف روشنی از زنان سرپرست خانوار ارائه نشده است. لذا خواهشمند است در مورد پرسش‌های زیر اعلام نظر شود:

۱- عنوان زنان سرپرست خانوار به چه زنانی اطلاق می‌شود؟ آیا حضانت و یا قیمومت فرزند برای اطلاق این عنوان ملاک است؟

۲- زنان سرپرست خانوار دارای فرزند حداکثر تا چه زمانی می‌توانند از مزایای قانونی بهره‌مند شوند؟

۳- آیا سرپرستی و کفالت پدر یا مادر دارای کهولت سن و یا بیماری صعب العلاج یا معلولیت نیز مشمول مزایای قانون مذکور می‌شود؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

۱، ۲ و ۳ اولاً با توجه به تعاریف ارائه شده در خصوص خانوار» و «رئیس «خانوار در بندهای ۶ و ۷ ماده یک قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۳۴۱ و همچنین تعریف خانوار در بند «ث» ماده یک آیین نامه اجرایی ماده (۷) قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مصوب ۳۱/۱/۱۳۸۹ وزیران عضو کارگروه بررسی آیین نامه‌های قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مبنی بر اینکه خانوار از افرادی تشکیل می‌شود که بر اساس رابطه خویشاوندی درجه یک با یکدیگر زندگی می‌کنند…» و نیز با لحاظ حکم مقرر در بند ۶ ماده یک آیین نامه اجرایی نحوه تعیین و شناسایی خانوارهای ایرانی و اتباع خارجی موضوع بند (۲) تبصره (۸) الحاقی به ماده (۱۶۹) مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۵/۱۲/۱۴۰۰ هیأت وزیران که سرپرست خانوار را مشتمل بر ،زوج زوجه و یا فرد دیگری میداند که براساس ضوابط قانونی عهده‌دار مدیریت خانوار است زنانی سرپرست خانوار محسوب می‌شوند که مسؤولیت اداره خانوار و تأمین معیشت آن را عهده‌دار باشند؛ این خانوار می‌تواند متشکل از سرپرست خانوار و همسر، فرزند، پدر، مادر، خواهر، برادر و نیز کودک یا نوجوان تحت سرپرستی باشد و داشتن حکم حضانت یا قیمومت فرزندان برای تلقی به عنوان سرپرست خانوار منتفی است و چنین زنانی مادام که این امر را عهده‌دار هستند، مشمول عنوان زن سرپرست خانوار می‌باشند احکام مقرر در ماده ۹ آیین نامه اجرایی ماده (۷) قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مصوب ۳۱/۱/۱۳۸۹ و بند «ج» ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲ و تبصره ۳ ماده یادشده و تبصره یک ماده ۹ اصلاحی (۲۲/۱/۱۳۸۰) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب ۱۳۷۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی مؤید این دیدگاه است.

ثانیاً، در خصوص زنان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول؛ اعم از اینکه سرپرست خانوار باشند یا نباشند ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۳۹۶ حاکم است که در صورت نگهداری از فرد دارای معلولیت در منزل (با تأیید سازمان بهزیستی) از تسهیلات مقرر در قانون راجع به خدمت نیمه وقت بانوان مصوب ۱۳۶۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی با استفاده از حقوق و مزایای کامل برخوردار می‌شوند.

ثالثاً، بنابه مراتب پیش گفته زنان سرپرست خانوار شاغل در دستگاه‌های اجرایی و بخش غیردولتی در صورت سرپرستی خانوار مشتمل بر پدر یا مادر دارای کهولت سن یا بیماری صعب العلاج یا معلولیت نیز مشمول اطلاق و عموم شق دوم ماده واحده قانون کاهش ساعات کار بانوان دارای شرایط خاص مصوب ۱۳۹۵ قرار می‌گیرند.