ابطال آیین‌نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی به علت عدم رعایت کاهش ساعات کاری معلولان
تاریخ دادنامه: ۱/۱۲/۱۴۰۲ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۳۱۴۶۵۴۶
شماره پرونده: ۰۲۰۲۳۶۴
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
طرف شکایت: دانشگاه بیرجند
مجله کارگزینی – موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده ۳۹ از آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی دانشگاه‌های بیرجند، صنعتی بیرجند و بزرگمهر قائنات (موضوع مصوبه پانزدهم صورتجلسه اولین نشست از دوره دوم مورخ ۱۸/۶/۱۳۹۷ هیأت امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی استان خراسان جنوبی)
گردش کار: معاون حقوقی، نظارت همگانی و امور مجلس سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ۳۶۵۶۶ ـ ۱۰/۲/۱۴۰۲ اعلام کرده است که:
“اولاً ـ بر اساس ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق معلولان که قانون خاص بوده و «دستگاه‌های مشمول مکلفند ساعات کار هفتگی شاغلان دارای معلولیت‌های شدید و خیلی شدید را ده ساعت کاهش دهند»، این در حالی است که در بند (الف) ماده ۳۹ آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی، ساعات کاری کارکنان معلول شدید به میزان ۴ ساعت در هفته تعیین شده که کمتر از ساعات مقرر در ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق معلولان و مغایر با ماده یاد شده و خارج از حدود و اختیارات هیأت امنا بوده است.
ثانیاً: براساس ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان «بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل از تسهیلات مقرر در قانون راجع به خدمت نیمه وقت بانوان مصوب ۱۰/۹/۱۳۶۲ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن با استفاده از حقوق و مزایای کامل بهره مند خواهند شد»، این در حالی است که در بند (ب) ماده ۳۹ آیین‌نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی، کاهش ساعات کاری «عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید» به میزان ۴ ساعت در هفته تعیین شده که کمتر از ساعات مقرر در ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان و مغایر با ماده یاد شده و خارج از حدود و اختیارات هیأت امنا بوده است.
ثالثاً ـ بر اساس ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان «کارمندان مرد دارای همسر معلول و یا دارای فرزند معلول تحت سرپرستی و فاقد مادر به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (با تأیید سازمان) با یک چهارم کسر ساعات کار هفتگی، از حقوق و مزایای کامل استفاده خواهند نمود». این در حالی است که بر اساس مفاد مندرج در بند (ج) ماده ۳۹ آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی دانشگاه کاهش ساعت کاری «عضو (مرد) بدون همسر که دارای فرزند معلول شدید باشد و یا عضو (مرد) دارای همسر معلول» به میزان ۴ ساعت در هفته تعیین شده که کمتر از ساعات مقرر در ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان و مغایر با ماده یاد شده و خارج از حدود و اختیارات هیأت امنا بوده است.
در خاتمه اگرچه بر اساس ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، دانشگاه‌ها از قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه‌های دولتی مستثنی شده‌اند، اما به منزله جوازی برای دانشگاه‌ها و مؤسسات مذکور در ماده فوق برای عدم تبعیت از «قانون حمایت از حقوق معلولان» که قانونی خاص و برای حمایت از معلولان است، محسوب نمی‌شود. ضمن آن که بر اساس بند (ت) ماده ۱ قانون حمایت از حقوق معلولان، دانشگاه‌ها نیز از مصادیق دستگاه‌های مشمول این قانون می‌باشند. بنابه مراتب بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده ۳۹ «آیین‌نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه‌های ۱ـ بیرجند ۲ـ صنعتـی بیرجند ۳ـ بزرگمهر قائنات (موضـوع مصـوبه پانزدهم صورتجلسـه اولیـن نشست از دوره دوم مورخ ۱۸/۶/۱۳۹۷ هیأت امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی استان خراسان جنوبی)» مغایر با مواد ۲۷ و ۲۸ «قانون حمایت از حقوق معلولان (مصوب ۲۰/۱۲/۱۳۹۶ مجلس شورای اسلامی)» و خارج از حدود و اختیارات واضع تشخیص و ابطال آنها در هیأت عمومی دیوان (به صورت فوق العاده و خارج از نوبت) از تاریخ تصویب مورد تقاضا می‌باشد.”
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
آیین‌نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه‌های بیرجند، صنعتی بیرجند و بزرگمهر قائنات (موضوع مصوبه پانزدهم صورتجلسه اولین نشست از دوره دوم مورخ ۱۸/۶/۱۳۹۷ هیأت امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی استان خراسان جنوبی)
“ماده ۳۹ـ اعضای ذیل با درخواست شخصی و بر اساس دستورالعمل مصوب هیأت اجرایی مؤسسه از تقلیل ساعات کار بهره‌مند می‌شوند.
الف ـ عضوی که با تأیید سازمان بهزیستی معلولیت شدید دارد (۴ ساعت در هفته).
ب ـ عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید با تأیید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب‌العلاج با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (۴ ساعت در هفته).
ج ـ عضو (مرد) بدون همسر که دارای فرزند معلول شدید با تأیید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب‌العلاج با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و عضو (مرد) دارای همسر معلول شدید با تأیید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب‌العلاج با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (۴ ساعت در هفته).”
در پاسخ به شکایت مذکور، دانشگاه بیرجند به موجب لایحه شماره ۱۴۰۲۲۲۰۳۹۸۶۸۴۸۹۹ ـ ۲۵/۷/۱۴۰۲ توضیح داده است که:
“در خصوص موضوع شکایت سازمان بازرسی به استحضار آن مقام می‌رساند آیین‌نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی در دست اصلاح و بازنگری است و ماده مورد شکایت هم بر اساس قوانین بالادستی به خصوص مقررات مندرج در فصل نهم قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۳۹۷ و همچنین قانون راجع به خدمت نیمه وقت بانوان مصوب ۱۳۶۲ در دست اصلاح و بازنگری است. کما اینکه برخی از دانشگاه‌ها مبادرت به انجام این مهم نموده‌اند لذا خواهشمند است دستور فرمایید تا موضوع فعلاً مراعی باشد تا مراحل اصلاح و ابلاغ آیین‌نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی صورت پذیرد. بدیهی است به محض ابلاغ آیین‌نامه مراتب اطلاع رسانی خواهد شد.”
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱/۱۲/۱۴۰۲ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً حکم مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ که دانشگاه‌ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان‌ها و پارک‌های علم و فناوری دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط را از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه‌های دولتی مستثنی کرده، به منزله جوازی برای دانشگاه‌ها و مؤسسات مذکور در ماده فوق برای عدم تبعیت از قانون حمایت از حقوق معلولان که قانونی خاص و برای حمایت از معلولان است، محسوب نمی‌شود. ثانیاً بر اساس ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۲۰/۱۲/۱۳۹۶ مقرر شده است که بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (با تأیید سازمان بهزیستی کشور) از تسهیلات مقرر در قانون راجع به خدمت نیمه وقت بانوان مصوب ۱۰/۹/۱۳۶۲ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن با استفاده از حقوق و مزایای کامل بهره‌مند خواهند شد و همچنین کارمندان مرد دارای همسر معلول و یا دارای فرزند معلول تحت سرپرستی و فاقد مادر به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (با تأیید سازمان) با یک چهارم کسر ساعات کار هفتگی، از حقوق و مزایای کامل استفاده خواهند نمود» و این در حالی است که این کسر ساعات کار در بندهای (ب) و (ج) مقرره مورد شکایت صرفاً ۴ ساعت در هفته اعلام شده است. ثالثاً بر مبنای ماده ۲۸ قانون حمایت از معلولان دستگاه‌های مشمول قانون مکلف شده‌اند که ساعات کار هفتگی شاغلان دارای معلولیت‌های شدید و خیلی شدید را ده ساعت کاهش دهند که این کاهش ساعت کار در بند (الف) مقرره مورد اعتراض صرفاً ۴ ساعت اعلام شده است. با توجه به مراتب فوق، بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده ۳۹ آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی دانشگاه‌های بیرجند، صنعتی بیرجند و بزرگمهر قائنات مصوب سال ۱۳۹۷ با مواد ۲۷ و ۲۸ قانون حمایت از معلولان مغایرت دارد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رأی بر اساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲ ) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری
#مجله_کارگزینی
